Vesayet, hukuk sistemlerinde belirli kişilerin korunması amacıyla düzenlenmiş bir müessesedir. Vesayet kurumunun amacı, reşit olmayan veya belirli sebeplerle kendisini veya malvarlığını idare edemeyen kişilerin hak ve menfaatlerinin korunmasıdır.
Vasi tayini, vesayet altındaki kişilerin (kısıtlılar) korunması amacıyla atanan kişinin (vasi) belirlenmesi işlemidir. Vasi, kısıtlıların kişisel ve malvarlığı ile ilgili işlemlerini yönetir ve onların haklarını savunur. Kişiye vasi atanması sulh hukuk mahkemesinde açılacak vesayet davası ile mümkün olur. Bu mahkemeler vasinin atanması sürecini yürütür. Kişi kendi isteği ile kısıtlanacaksa mahkeme tarafından dinlenecektir. Eğer akıl hastalığı veyahut akıl zayıflığı sebebiyle kişi kısıtlanacaksa bu halde de resmi sağlık kuruluşundan rapor alınması gerekecektir. Bu rapordan veya kişi dinlendikten sonra Sulh Hukuk Mahkemesi kişiye vasi atanmasını gerekli görürse bir vesayet kararı verecektir. Bu kararla beraber kişiye bir vasi tayin edilecektir. Vasi kural olarak iki yıl için atanacaktır. Ancak Sulh Hukuk Mahkemesi bu süreyi her defasında ikişer yıl uzatabilecektir. 4 yılın sonunda vasi, vasilikten kaçınma hakkını kullanabilecektir.
1. Reşit Olmayan Kişilere Vasilik(Ergin Olmayanlar):
Medeni Kanun'a göre, 18 yaşını doldurmamış kişiler reşit sayılmaz ve kural olarak vesayet altına alınırlar. Bu kişiler, velayet altında bulunmadıkları durumlarda, vesayet altına alınarak haklarının korunması sağlanır.
2. Kısıtlı Kişilere Vasilik (Akıl Hastaları, Akıl Zayıfları ve Savurganlar):
Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı nedeniyle kendisini veya malvarlığını idare edemeyen kişiler de vesayet altına alınabilir. Ayrıca, savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı gibi sebeplerle sürekli olarak kötü yaşam süren ve malvarlığını idare edemeyen kişiler de kısıtlanarak vesayet altına alınır.
3. Hapis Cezasına Çarptırılmış Olan Kişilere Vasilik:
Bir yıl veya daha uzun süreli hapis cezasına çarptırılan kişiler, ceza infazı süresince vesayet altına alınabilir. Bu durumda, vesayet makamı tarafından atanacak vasi, hapis cezası süresince kısıtlının malvarlığını yönetir.
4. Savurganlık, Kötü Yaşama Tarzı, Kötü Yönetim, Alkol veya Uyuşturucu Madde Bağımlılığı Olan Kişilere Vasilik:
Kişinin bu sayılan sebeplerden ötürü vesayet altına alınabilmesi için kendisini veya ailesini yoksulluğa düşürme tehlikesinin bulunması veya başkalarının güvenliğini tehdit etmesi gerekir. Ayrıca devamlı olarak korunmaya ve bakıma muhtaç durumda olması gerekmektedir.
5. İstek Üzerine Vasilik
İstek üzerine vasilik gerektirecek sebepler şunlardır:
• Yaşlılık
• Engellilik
• Deneyimsizlik
• Ağır hastalık
Kişinin vesayet altına alınabilmesi için bu sebeplerden ötürü işlerini gerektiği gibi yönetemediğini ispat etmesi gerekmektedir.
Vasi tayini süreci, vesayet makamının harekete geçmesiyle başlar. Vasi tayini, kısıtlının yakınları veya ilgili kurumlar tarafından talep edilebilir. Vasi olarak atanacak kişinin, vesayet makamı tarafından belirlenen şartları taşıması gerekmektedir. Vesayet makamı, vasi adayının kısıtlının hak ve menfaatlerini koruyacak niteliklere sahip olup olmadığını değerlendirir.
Vasi olarak atanacak kişinin reşit ve kısıtlı olmaması esastır. Ayrıca, bu görevi yürütebilecek yetkinliklere sahip olması gerekmektedir. Vesayet altına alınan kişinin öncelikle eşi veya yakın akrabaları arasından birisi vasi olarak atanabilir. Ancak, kanunlar veya vesayet altına alınan kişinin tercihi doğrultusunda başka bir kişi de vasi olarak belirlenebilir.
- Kısıtlılar: Mahkeme tarafından kısıtlı ilan edilmiş kişiler vasi olarak atanamazlar.
- Kamu Hizmetinden Yasaklılar ve Haysiyetsiz Hayat Sürenler: Toplumda kabul edilebilir ahlaki değerlere uygun olmayan yaşam sürenler veya kamu hizmetlerinden men edilmiş olanlar vasi olamazlar.
- Menfaat Çatışması Olanlar: Vasi olarak atanacak kişinin, vesayet altına alınacak kişi ile önemli menfaat çatışmaları olan veya aralarında açık düşmanlık bulunanlar bu göreve getirilemezler.
- Vesayet Daireleri Hakimleri: İlgili vesayet davalarına bakan hakimler, tarafsızlık ilkesi gereğince vasi olarak atanamazlar.
Vasi atanması, kısıtlı kişinin haklarının korunması ve malvarlığının yönetilmesi açısından önemlidir. Vasi, kısıtlının günlük yaşamını yönetir, hukuki işlemlerini gerçekleştirir ve malvarlığını korur. Bununla birlikte, vasi atanması, kısıtlı kişinin hak ve özgürlüklerinin sınırlanması anlamına geldiğinden, bu sürecin dikkatli ve özenli bir şekilde yürütülmesi gerekmektedir.
Vasinin görev ve yetkileri, korunan kişinin menfaatlerini en iyi şekilde koruyacak şekilde belirlenmiştir. Aşağıda, vasinin başlıca görev ve yetkileri sıralanmıştır:
1. Korunan Kişinin Mallarını Yönetmek: Vasi, korunan kişinin mal varlığını korumak, artırmak ve gerekli durumlarda kullanmakla yükümlüdür.
2. Korunan Kişinin Temsil Edilmesi: Vasi, korunan kişiyi hukuki işlemlerde temsil eder. Bu temsil yetkisi, dava açma, savunma yapma ve her türlü hukuki işlemi gerçekleştirme yetkisini kapsar.
3. Korunan Kişinin İhtiyaçlarını Karşılamak: Vasi, korunan kişinin barınma, sağlık, eğitim ve diğer ihtiyaçlarını karşılamakla sorumludur.
4. Rapor Sunma Yükümlülüğü: Vasi, belirli periyotlarla mahkemeye rapor sunmak zorundadır. Bu raporlar, korunan kişinin durumu ve mal varlığının yönetimi hakkında bilgi verir.
Bazı işlemler, vasinin yetki sınırlarını aşar ve bu işlemler için mahkemenin izni gereklidir. Aşağıda, vasinin izinsiz yapamayacağı başlıca işlemler sıralanmıştır:
1. Taşınmaz Malların Satışı: Vasi, korunan kişinin taşınmaz mallarını izinsiz satamaz. Bu tür işlemler için mahkemeden izin alınması zorunludur.
2. Taşınmaz Malların Kiralanması: Vasi, korunan kişinin taşınmaz mallarını uzun süreli kiralama işlemlerini izinsiz gerçekleştiremez.
3. Borç Alma ve Verme: Vasi, korunan kişi adına borç alma veya verme işlemlerini izinsiz yapamaz.
4. Bağış Yapma: Vasi, korunan kişinin mal varlığından izinsiz bağış yapamaz. Bağış işlemleri için de mahkeme izni gereklidir.
5. Önemli Hukuki İşlemler: Vasinin, korunan kişinin mal varlığını veya haklarını önemli ölçüde etkileyen hukuki işlemleri izinsiz yapması yasaktır. Örneğin, ortaklık kurma veya feshetme gibi işlemler için mahkeme izni gerekir.
Vasilik görevinin sona ermesi çeşitli sebeplerle gerçekleşebilir. Bunlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
1. Korunan Kişinin Ölümü: Vasilik görevi, korunan kişinin ölümüyle birlikte kendiliğinden sona erer.
2. Korunan Kişinin Ergin Kılınması: Korunan kişi ergin kılındığında veya vesayet altındaki kişi reşit olduğunda vasilik sona erer.
3. Vasinin Görevden Alınması: Vasi, görevini kötüye kullanırsa veya görevini yerine getiremeyecek duruma gelirse, mahkeme tarafından görevden alınabilir.
4. Korunan Kişinin Durumunda Değişiklik: Korunan kişinin sağlık durumu düzelirse ve artık vesayete ihtiyaç duymazsa, vasilik sona erdirilebilir.
5. Vasinin İstifası veya Görevden Ayrılması: Vasi, görevinden istifa edebilir veya ayrılabilir. Bu durumda, mahkeme yeni bir vasi atar veya vasilik sona erdirir.
Vasiliğe itiraz süreci, vasilik kararlarının adil olup olmadığını sorgulamak amacıyla yapılır. Bu süreç şu adımları içerebilir:
1. İtirazın Gerekçeleri: İtirazda bulunacak kişinin, vasilik kararına neden itiraz ettiğini açık bir şekilde belirtmesi gerekir. Örneğin, vasilik kararının yanlış bilgiye dayandığı veya vasi olarak atanan kişinin uygun olmadığı gerekçeleri sunulabilir.
2. İtirazın Süresi: Vasiliğe itiraz belirli bir süre içinde yapılmalıdır. Bu süre, yerel yasalar ve mahkeme kararlarına göre değişiklik gösterebilir.
3. Dilekçe Hazırlığı: İtiraz eden kişi, itiraz dilekçesini hazırlamalı ve ilgili mahkemeye sunmalıdır. Dilekçede, itirazın gerekçeleri ve destekleyici belgeler yer almalıdır.
4. Mahkeme Süreci: Mahkeme, itiraz dilekçesini değerlendirir ve gerekli görmesi halinde duruşma düzenler. Bu duruşmada, taraflar itirazlarını ve savunmalarını sunarlar.
5. Karar: Mahkeme, itirazı değerlendirerek kararını verir. İtiraz kabul edilirse, vasilik kararı iptal edilebilir veya yeni bir vasi atanabilir.
Vasi tayini ve vesayet altına alınması gereken kişiler konusu, hukuk sistemlerinde önemli bir yer tutmaktadır. Vesayet kurumu, kısıtlıların hak ve menfaatlerinin korunması amacıyla düzenlenmiş bir müessesedir. Bu nedenle, vasi tayini sürecinin dikkatli bir şekilde yürütülmesi ve vesayet altına alınacak kişilerin doğru bir şekilde belirlenmesi büyük önem taşımaktadır.
Size daha iyi bir hizmet sunabilmek için gizlilik politikamız doğrultusunda çerezler kullanıyoruz. Çerezler hakkında daha fazla bilgiye Çerez Bilgilendirmesi sayfasından ulaşabilirsiniz.